Psikoloji ve Yapay Zeka: Kesişimdeki Potansiyel, Sorunlar ve Örnekler

Psikoloji ve yapay zeka, insanın zihnini ve davranışlarını anlamak için bir araya geldiğinde, bu iki disiplinin kesişiminde büyük potansiyel ve önemli sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu yazıda, psikoloji ve yapay zeka arasındaki ilişkiyi, bu kesişimin sunduğu fırsatları ve karşılaşılan zorlukları inceleyeceğiz.

Yapay Zeka ve Psikolojinin Kesişimi

Yapay zeka (AI), bilgisayarların ve makinaların insan gibi düşünme, öğrenme ve problem çözme yeteneklerine sahip olmasını sağlayan bir teknoloji dalıdır. Psikoloji ise insan zihninin ve davranışlarının çalışılmasıdır. Bu iki disiplin, insan zihninin işleyişini anlamaya ve yapay zeka sistemlerinin daha etkili ve insan gibi çalışmasına olanak tanıyacak şekilde birleşebilir.

Yapay zeka ve psikolojinin kesişimi, birçok alanda faydalı uygulamalar sunmaktadır. Örneğin:

1. Duygu Tanıma ve Analizi: Yapay zeka sistemleri, insan duygularını ve ifadelerini tanıyarak, psikolojik durumların daha iyi anlaşılmasına ve analiz edilmesine yardımcı olabilir. Bu teknoloji, duygusal durumları izlemek ve değerlendirmek için terapi, pazarlama ve müşteri hizmetleri gibi alanlarda kullanılabilir.

2. Zihinsel Sağlık Uygulamaları: Yapay zeka, terapilerde ve zihinsel sağlık alanında önemli bir rol oynayabilir. Örneğin, yapay zeka destekli sohbet botları, terapistlere yardımcı olabilir ve hızlı bir şekilde duygusal destek sağlayabilir. Ayrıca, AI, depresyon ve anksiyete gibi zihinsel sağlık sorunlarının erken teşhis ve tedavisine katkıda bulunabilir.

3. Öğrenme ve Eğitim: Yapay zeka, bireysel öğrenme stillerine ve ihtiyaçlarına uyum sağlayarak, eğitim süreçlerini optimize etmekte kullanılabilir. AI, öğrencilerin zayıf ve güçlü yönlerini belirleyerek, eğitim materyallerini kişiselleştirebilir ve öğrencilere daha etkili geri bildirimler sunabilir.

Yapay Zeka ve Psikolojinin Karşılaştığı Sorunlar

Yapay zeka ve psikolojinin kesişimi, aynı zamanda önemli zorluklar ve etik sorunlar da içermektedir:

1. Veri Gizliliği ve Güvenliği: Yapay zeka sistemlerinin, insanların duygu ve düşüncelerini analiz etmesi, veri gizliliği ve güvenliği konusunda önemli endişeler doğurabilir. Kişisel bilgilerin ve duyarlı verilerin kötüye kullanılma riski, etik ve yasal düzenlemelerin bu alanda dikkatle ele alınmasını gerektirir.

2. Etik Sorunlar: Yapay zeka sistemlerinin insan psikolojisi ve davranışları üzerindeki etkisi, etik tartışmaları da beraberinde getirir. Örneğin, duygusal manipülasyon, önyargı ve ayrımcılık gibi etik sorunlar, yapay zeka sistemlerinin psikoloji alanındaki uygulamalarında dikkate alınmalıdır.

3. İnsan Benzeri Yapay Zeka ve İnsan İlişkileri: İnsan benzeri yapay zeka sistemleri, insanlarla kurulan ilişkiler üzerinde olumsuz etkiler yapabilir. Özellikle, insanlar arası iletişim ve duygusal bağların zayıflaması, teknoloji bağımlılığı ve sosyal izolasyon gibi sorunlara yol açabilir.

4. Yapay Zeka ve İnsan Zihni: Yapay zeka sistemlerinin, insan zihnini tam olarak anlayabilme ve taklit etme yeteneği hala sınırlıdır. İnsanların karmaşık düşünce süreçleri, yaratıcılığı ve sezgileri gibi özellikler, şu anki yapay zeka teknolojilerinin kapsamının dışındadır.

Psikoloji ve yapay zeka alanlarının kesişimi, büyük potansiyel ve önemli zorluklar sunmaktadır. Bu iki disiplin, insan zihnini ve davranışlarını daha iyi anlamak ve teknolojinin insan yaşamını geliştirmesine yardımcı olmak için bir araya gelmelidir. Ancak, bu kesişimdeki fırsatların ve sorunların dikkatle değerlendirilmesi ve etik düşüncelerin ön planda tutulması gereklidir. Bu şekilde, yapay zeka ve psikoloji, insan yaşamının ve toplumun faydasına katkıda bulunan bir ortaklık kurabilir.

Yapay zeka, psikoloji alanını önemli ölçüde etkilemiş ve bu etkileşim çeşitli yöntemlerle gerçekleşmiştir. İşte yapay zeka ve psikolojinin kesişiminde yaşanan bazı önemli gelişmeler:

1. Veri analizi ve modelleme: Yapay zeka, büyük veri setlerini analiz etme ve karmaşık modeller oluşturma yeteneği sayesinde, psikolojik araştırmalar için yeni ve güçlü araçlar sunar. Bu, araştırmacıların insan zihninin ve davranışlarının daha derinlemesine anlaşılması için daha karmaşık ve doğru analizler yapmasına olanak tanır.

2. Bilişsel modelleme: Yapay zeka, insan zihninin işleyişini ve bilişsel süreçleri simüle eden modeller oluşturmada önemli bir rol oynar. Bu modeller, insan zihninin temel mekanizmalarını ve işlevlerini anlamak için kullanılır ve aynı zamanda yapay zeka sistemlerinin insan benzeri düşünme ve problem çözme yetenekleri geliştirmesine katkıda bulunur.

3. Nöropsikoloji ve nörobilim: Yapay zeka, beyin aktivitelerini analiz etme ve modellendirmede kullanılabilir. Bu, nöropsikoloji ve nörobilim alanlarında daha ileri düzeyde bilgi sağlar ve beyin ve zihin arasındaki bağlantıları anlamak için güçlü araçlar sunar.

4. Davranışsal analiz: Yapay zeka, insanların ve hayvanların davranışlarını analiz etmede kullanılabilir. Özellikle, makine öğrenimi algoritmaları, karmaşık davranışsal verileri analiz ederek, davranışların altında yatan psikolojik süreçleri ve motivasyonları ortaya çıkarmaya yardımcı olabilir.

5. Zihinsel sağlık ve terapi: Yapay zeka, zihinsel sağlık alanında önemli gelişmeler sunar. Örneğin, AI destekli sohbet botları ve terapi uygulamaları, duygusal destek ve yardım sağlamak için kullanılabilir. Ayrıca, yapay zeka, depresyon ve anksiyete gibi zihinsel sağlık sorunlarının teşhis ve tedavisinde etkili yöntemler geliştirmeye katkıda bulunabilir.

6. Kişiselleştirilmiş eğitim: Yapay zeka, öğrenme süreçlerini ve eğitim sistemlerini daha etkili hale getirebilir. AI destekli eğitim araçları, her öğrencinin bireysel öğrenme stilleri ve ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilmiş eğitim materyalleri ve geri bildirimler sunarak, öğrenme deneyimini iyileştirebilir.

7. Sosyal bilimlerde araştırma: Yapay zeka, sosyal bilimlerde daha büyük ve karmaşık veri setlerinin analiz edilmesine olanak tanır. Bu, psikoloji, sosyoloji, antropoloji ve ekonomi gibi disiplinlerde daha geniş kapsamlı ve doğru araştırmaların yapılmasına yardımcı olabilir.

8. İş ve endüstriyel psikoloji: Yapay zeka, çalışanların motivasyonunu, iş doyumunu ve performansını analiz etmede ve iyileştirmede kullanılabilir. AI destekli araçlar, işverenlerin ve yöneticilerin çalışanların ihtiyaçlarına daha iyi yanıt vermesine ve daha etkili iş stratejileri geliştirmesine yardımcı olabilir.

9. Tüketici davranışları ve pazarlama: Yapay zeka, tüketici davranışlarını ve eğilimlerini analiz etmede kullanılabilir. Bu, pazarlama ve reklam kampanyalarının daha etkili ve hedef odaklı olmasına yardımcı olabilir.

Yapay zeka ve psikoloji arasındaki etkileşim, insanların yaşamlarını ve toplumu daha iyi anlamaya ve geliştirmeye yönelik büyük fırsatlar sunar. Ancak, bu kesişimin potansiyelini tam olarak kullanabilmek için, etik sorunları ve potansiyel riskleri dikkate alarak dengeli ve sorumlu bir yaklaşım benimsemek önemlidir. Bu sayede, yapay zeka ve psikoloji, insan yaşamının ve toplumun faydasına katkıda bulunan güçlü bir ortaklık kurabilir.

Psikolojik Problemler ve Robotik Sistemlerin Yardımcı Rolü

Psikolojik problemler, günümüzde yaşam kalitesini etkileyen önemli sorunlardan biridir. Depresyon, anksiyete, otizm, Alzheimer ve diğer zihinsel sağlık sorunları, dünya çapında milyonlarca insanın yaşamını etkilemektedir. Robotik sistemlerin bu alandaki kullanımı, psikolojik problemlerin ele alınması ve tedavisine önemli katkılar sağlayabilir. Bu yazıda, robotik sistemlerin psikolojik problemlerle başa çıkmada nasıl yardımcı olabileceğini ve bu teknolojinin sunduğu fırsat ve zorlukları inceleyeceğiz.

Robotik Sistemlerin Psikolojik Problemlere Yardımcı Olma Yolları:

1. Terapi ve Rehabilitasyon: Robotik sistemler, terapi ve rehabilitasyon süreçlerinde etkili bir yardımcı olabilir. Özellikle, fiziksel ve bilişsel rehabilitasyonda kullanılan robotlar, hastaların hareket kabiliyetlerini, koordinasyonlarını ve kognitif becerilerini geliştirmeye yardımcı olabilir.

2. Sosyal İletişim Becerilerinin Geliştirilmesi: Otizm spektrum bozukluğu gibi sosyal iletişim sorunları yaşayan bireyler için, robotlar etkili bir eğitim aracı olabilir. Robotlar, bu bireylerin sosyal becerilerini, duygusal ifadelerini ve iletişim kabiliyetlerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.

3. Yaşlı Bakımı ve Desteği: Alzheimer ve demans gibi yaşlılıkla ilişkili zihinsel sağlık sorunlarına sahip bireyler için, robotik sistemler önemli bir destek sağlayabilir. Örneğin, yardımcı robotlar, yaşlıların günlük yaşamlarında ihtiyaç duydukları yardımı sağlayarak, yaşam kalitelerini ve bağımsızlıklarını artırabilir.

4. Duygusal Destek ve İlişki Kurma: Robotlar, duygusal destek sağlama ve bireylerle ilişki kurma konusunda önemli bir rol oynayabilir. Özellikle, duygusal destek robotları, yalnızlık, anksiyete ve depresyon gibi duygusal problemleri olan bireyler için terapötik bir etki yaratabilir.

Fırsatlar ve Zorluklar:

Robotik sistemlerin psikolojik problemlerle başa çıkmada yardımcı olabileceği konusunda büyük bir potansiyel bulunmaktadır. Ancak, bu teknolojinin etkili bir şekilde kullanılabilmesi için bazı zorluklar ve endişeler de göz önünde bulundurulmalıdır.

1. Etik Sorunlar: Robotik sistemlerin psikolojik problemlerle başa çıkmada kullanılması, etik sorunları da beraberinde getirir. Örneğin, gizlilik, veri güvenliği ve insan-robot etkileşimi gibi konular, bu alandaki uygulamaların dikkatli bir şekilde değerlendirilmesini gerektirir.

2. Maliyet ve Erişilebilirlik: Robotik sistemlerin maliyeti, bu teknolojinin yaygınlaşmasını ve erişilebilirliğini sınırlayabilir. Özellikle, düşük gelirli topluluklar ve gelişmekte olan ülkeler için, bu teknolojiye erişimde önemli zorluklar yaşanabilir.

3. Teknoloji Bağımlılığı: Robotlarla kurulan etkileşim ve bağlantılar, teknoloji bağımlılığı riskini artırabilir. Bu, özellikle duygusal destek robotları için geçerli olup, bireylerin insanlarla olan ilişkilerini ve sosyal becerilerini olumsuz yönde etkileyebilir.

4. Teknolojik Limitler: Robotik sistemlerin insan psikolojisi ve davranışları konusundaki anlayışı ve duyarlılığı, şu anki teknolojik seviyede sınırlıdır. Bu nedenle, robotların psikolojik problemlerle başa çıkmada etkili bir şekilde kullanılabilmesi için, yapay zeka ve robotik teknolojilerinin sürekli geliştirilmesi ve iyileştirilmesi gereklidir.

Robotik sistemlerin psikolojik problemlerin ele alınması ve tedavisinde önemli bir yardımcı olabileceği açıktır. Ancak, bu teknolojinin potansiyelini tam olarak kullanabilmek için, etik sorunlar, maliyet ve erişilebilirlik, teknoloji bağımlılığı ve teknolojik limitler gibi zorlukların dikkate alınması ve çözülmesi gerekmektedir. Bu şekilde, robotik sistemler, insanların yaşamlarında ve toplumda psikolojik problemlerle başa çıkmada etkili bir rol oynayabilir.

Robotların psikolojide kullanılması, son yıllarda önemli ölçüde artmıştır ve başarılı uygulamalarla birçok alanda etkili sonuçlar elde edilmiştir. İşte robotların psikolojide kullanıldığı bazı örnekler:

1. Paro: Paro’nun geliştiricisi olan AIST (Japonya’daki Gelişmiş Endüstriyel Bilim ve Teknoloji Ulusal Enstitüsü), robotun demans ve Alzheimer hastalarına nasıl yardımcı olduğunu araştırmaktadır. Ayrıca, ABD’deki bazı üniversiteler ve huzurevleri, Paro’nun yaşlıların yaşam kalitesini nasıl etkilediğini incelemek için deneysel çalışmalar yapmaktadır. Paro, terapötik robotlar arasında en bilinenlerden biridir ve bir fok balığı şeklinde tasarlanmıştır. Paro, özellikle demans ve Alzheimer hastaları için olumlu etkiler göstermiştir. Hastalarla etkileşime girerek onlara duygusal destek sağlar ve yaşlıların sosyal yalnızlık ve depresyon belirtilerini azaltmaya yardımcı olur.

2. NAO:Fransa merkezli Aldebaran Robotics (şimdi Softbank Robotics) tarafından geliştirilen NAO, özellikle otizmli çocuklarla yapılan deneysel çalışmalarda kullanılmaktadır. Örneğin, İngiltere’deki Sussex Üniversitesi ve ABD’deki Vanderbilt Üniversitesi, NAO’nun otizmli çocuklarla etkileşime girerek onların sosyal becerilerini nasıl geliştirebileceğini araştırmaktadır. NAO, otizm spektrum bozukluğu (ASD) olan çocuklarla çalışmak için kullanılan bir insansı robot örneğidir. Otizmli çocuklarla yapılan terapilerde, NAO’nun sosyal etkileşim becerilerini geliştirmeye ve çocukların iletişim ve empati yeteneklerini artırmaya yardımcı olduğu gözlemlenmiştir.

3. Tega: Tega, Massachusetts Institute of Technology (MIT) Media Lab tarafından geliştirilmiştir. MIT araştırmacıları, Tega’nın çocukların eğitimine ve sosyal becerilerinin geliştirilmesine nasıl katkıda bulunduğunu incelemek için deneysel çalışmalar yapmaktadır. Tega, çocukların eğitimine ve sosyal becerilerinin geliştirilmesine odaklanan başka bir robot örneğidir. Tega, özellikle dil öğrenimi ve sosyal becerilerin geliştirilmesi üzerine çalışmalar yapar. Çocuklarla oyun oynayarak ve hikayeler anlatarak, çocukların dil becerilerini, problem çözme yeteneklerini ve sosyal etkileşimlerini geliştirmeye yardımcı olur.

4. Kaspar: İngiltere’deki Hertfordshire Üniversitesi tarafından geliştirilen Kaspar, otizmli çocuklarla yapılan deneysel çalışmalarda kullanılmaktadır. Bu çalışmalar, robotun çocuklarla nasıl etkileşime girdiğini ve onların sosyal becerilerini nasıl geliştirdiğini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Kaspar, yine otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarla çalışmak üzere tasarlanmış bir insansı robot örneğidir. Kaspar, çocuklarla etkileşime girerek sosyal beceri eğitimi sağlar ve çocukların insanlarla olan sosyal etkileşimlerini geliştirmelerine yardımcı olur.

5. Mabu: Mabu, ABD merkezli Catalia Health tarafından geliştirilmiştir. Mabu’nun hastaların evde bakımı ve yönetimi üzerindeki etkilerini incelemek için, çeşitli hastaneler ve tıbbi kurumlarla ortaklık kurarak deneysel çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Mabu, kronik hastalıkları olan hastaların evde bakımı ve yönetimi için tasarlanmış bir kişisel sağlık asistanıdır. Mabu, hastaların sağlık durumlarını takip etmelerine, ilaçlarını zamanında almalarına ve doktorlarıyla düzenli olarak iletişim kurmalarına yardımcı olarak, hastaların yaşam kalitesini ve psikolojik durumlarını iyileştirmeye katkıda bulunur.

Bu örnekler, robotların psikolojide nasıl kullanıldığına ve bu alanda sağladığı faydalara dair somut başarı öykülerini göstermektedir. Robotların psikolojideki kullanımının yaygınlaşması ve geliştirilmesi, gelecekte daha etkili ve kapsamlı çözümler sunma potansiyeline sahiptir. Bu, zihinsel sağlık alanında daha fazla farkındalık yaratma ve psikolojik problemlerle başa çıkmada daha etkili stratejiler geliştirmeye yardımcı olabilir.

Robotların psikolojide kullanımı, aşağıdaki alanlarda daha fazla gelişmeye ve yeniliğe yol açabilir:

1. Sanal Gerçeklik Terapisi: Robotlar, sanal gerçeklik ortamlarında terapi uygulamalarına entegre edilebilir. Özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve fobilerin tedavisinde, robotlar ve sanal gerçeklik bir araya gelerek daha etkili terapötik çözümler sunabilir.

2. Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi: Yapay zeka ve makine öğrenimi teknolojilerinin entegrasyonu, robotların psikolojide kullanımını daha etkili hale getirebilir. Bu teknolojiler, robotların insanların duygularını ve davranışlarını daha iyi anlamalarına ve uyum sağlamalarına olanak tanır.

3. Grup Terapisi ve Eğitim: Robotlar, grup terapisi ve eğitim süreçlerine dahil edilerek, bireylerin sosyal becerilerini geliştirmeye ve zihinsel sağlık sorunlarıyla daha etkili bir şekilde başa çıkmalarına yardımcı olabilir.

4. Evde Bakım ve Destek: Robotlar, evde bakım ve destek hizmetlerinde daha etkili bir rol oynayarak, yaşlıların, engellilerin ve zihinsel sağlık sorunları yaşayan bireylerin yaşam kalitesini artırabilir.

Robotların psikolojide kullanılması, zihinsel sağlık sorunlarıyla mücadelede önemli bir araç olarak görülmektedir. Başarılı uygulama örnekleri, bu teknolojinin potansiyelini göstermekle kalmayıp, gelecekte daha etkili ve kapsamlı çözümler geliştirme umudunu da artırmaktadır. Bununla birlikte, robotların psikolojideki kullanımının etik sorunları, maliyet ve erişilebilirlik, teknoloji bağımlılığı ve teknolojik limitler gibi zorluklarının dikkate alınarak ele alınması gerekmektedir.

Robotik, Yapay Zeka ve Psikoloji: Gündemdeki Çalışmalar

Son yıllarda, robotik, yapay zeka (AI) ve psikoloji arasındaki bağlantılar giderek daha önemli hale gelmiştir. Bu üç disiplinin kesişimi, zihinsel sağlık ve insan davranışı alanlarında önemli ilerlemelere yol açmaktadır. İşte gündemdeki bazı heyecan verici çalışmalar:

1. Chatbot Terapiler:

AI ve doğal dil işleme teknolojilerini kullanan chatbotlar, zihinsel sağlık ve terapi uygulamalarında giderek daha yaygın hale gelmektedir. Bu chatbotlar, kullanıcılara gerçek zamanlı destek ve geri bildirim sağlayarak, anksiyete, depresyon ve stres gibi psikolojik sorunları ele almayı amaçlamaktadır. Woebot ve Wysa gibi chatbotlar, duygusal desteğin yanı sıra kognitif davranışçı terapi (CBT) yöntemleri sunarak kullanıcıların zihinsel sağlıklarını iyileştirmeye yardımcı olmaktadır.

2. Empati ve Duygu Tanıma:

AI ve derin öğrenme teknolojileri sayesinde, robotların insanların duygularını ve ifadelerini daha doğru bir şekilde tanıması mümkün hale gelmiştir. Affectiva ve Emotient gibi şirketler, duygu tanıma teknolojilerini geliştirmeye odaklanmıştır. Bu teknolojiler, otizm spektrum bozukluğu (ASD) gibi sosyal beceri eksikliği olan bireylere yardımcı olmak için kullanılabilir.

3. Psikolojik Değerlendirme ve Tanı:

AI ve makine öğrenimi, psikolojik değerlendirme ve tanı süreçlerini hızlandırmaya ve daha doğru hale getirmeye yardımcı olabilir. Örneğin, AI destekli araçlar, duygusal ifadeler ve görsel ipuçlarından elde edilen verilere dayalı olarak depresyon ve anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıkları daha hızlı ve doğru bir şekilde tespit edebilir.

4. Oyunlaştırılmış Tedaviler:

AI ve robotik teknolojileri, oyunlaştırılmış terapi uygulamalarında kullanılarak, çocuklar ve yetişkinler için zihinsel sağlık ve iyileşme süreçlerini daha eğlenceli ve motive edici hale getirebilir. Akili Interactive Labs tarafından geliştirilen Project EVO gibi uygulamalar, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve otizm gibi durumları ele almak için oyun tabanlı tedaviler sunmaktadır.

5. Kişiselleştirilmiş Tedavi Yaklaşımları:

Yapay zeka ve veri analitiği, psikolojik tedavilerin kişiselleştirilmesine olanak tanır. AI, bireylerin davranışlarından, duygularından ve tercihlerinden öğrenerek, onlara özel olarak uyarlanmış tedavi ve destek seçenekleri sunabilir. Bu yaklaşım, terapinin etkinliğini ve başarısını artırarak, hastaların daha hızlı ve sürdürülebilir iyileşme süreçleri yaşamasına yardımcı olabilir.

6. Gerçeklikle İlişkilendirme Terapisi:

AI ve robotik teknolojileri, sanal gerçeklik (VR) ve artırılmış gerçeklik (AR) terapilerini destekleyerek, yeni tedavi yöntemleri sunabilir. Özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve fobilerin tedavisi için kullanılan bu yöntemler, hastaların gerçekçi ve kontrollü ortamlarda yaşadıkları korkular ve anılarla yüzleşmelerine imkan tanır. AI, bu terapilerin etkinliğini ve gerçekçiliğini artırarak, hastaların daha güvenli ve başarılı bir tedavi süreci geçirmesine katkıda bulunur.

7. Sosyal Robotlar ve Eğitim:

Sosyal robotlar, AI ve robotik teknolojilerinin psikoloji ve eğitim alanlarında kullanılmasının başka bir örneğidir. Özellikle otizmli çocuklar ve özel eğitime ihtiyaç duyan bireyler için tasarlanan bu robotlar, sosyal becerilerin geliştirilmesi ve eğitimin desteklenmesi amacıyla kullanılır. NAO, Kaspar ve Tega gibi sosyal robotlar, çocuklarla etkileşime girerek onların iletişim ve sosyal becerilerini geliştirmeye yardımcı olabilir.

Bu çalışmalar, robotik, yapay zeka ve psikoloji alanlarının kesişiminde yapılan yenilikçi ve heyecan verici projeleri göstermektedir. Bu projeler, zihinsel sağlık hizmetlerinin geliştirilmesine ve daha etkili, kişiselleştirilmiş ve erişilebilir hale gelmesine katkıda bulunarak, insanların yaşam kalitesini iyileştirmeye yönelik önemli adımlar atmaktadır.

Psikoloji ve yapay zeka alanlarının bir araya gelmesi, zihinsel sağlık ve insan davranışları üzerinde büyük bir etki yaratmaktadır. Yapay zeka teknolojilerinin psikolojik değerlendirmeler, tanılar ve tedavilerde kullanılması, etkili ve özelleştirilmiş tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine ve uygulanmasına olanak tanımaktadır. Bu teknolojilerin, duygu tanıma, chatbot terapiler, oyunlaştırılmış tedaviler ve sosyal robotlar gibi alanlarda kullanılması, bireylerin yaşam kalitesini yükseltmeye yardımcı olacak ve zihinsel sağlık hizmetlerine daha fazla erişim sağlayacaktır. Gelecek nesillerin zihinsel sağlığına ve genel yaşam kalitesine önemli ölçüde katkıda bulunmak için, psikoloji ve yapay zeka alanlarında yapılan çalışmaların sürdürülebilir ve etik bir şekilde desteklenmesi ve geliştirilmesi gerekmektedir.

Kaynakça:

Robotlarla ilgili kaynakça:

Woebot: https://woebot.io/

Wysa: https://www.wysa.io/

Affectiva: https://www.affectiva.com/

Emotient (Apple tarafından satın alındı): https://www.apple.com/newsroom/2016/01/07Apple-Acquires-Emotient/

“Artificial Intelligence and Machine Learning in Mental Health”: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6658630/

Project EVO (Akili Interactive Labs): https://www.akiliinteractive.com/project-evo

“Personalized machine-learning models capture unique human behavior in functional neuroimaging”: https://www.nature.com/articles/s41593-020-00750-8

“Virtual Reality Exposure Therapy for Anxiety and Related Disorders: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials”: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/jclp.22546

NAO: https://www.softbankrobotics.com/emea/en/nao

Kaspar: https://www.herts.ac.uk/kaspar

Tega: https://www.media.mit.edu/projects/tega/overview/

Yararlanılan kaynaklarla ilgili kaynakça:

1. D’Mello, S., & Graesser, A. (2012). “Dynamics of affective states during complex learning.” Learning and Instruction, 22(2), 145–157. https://doi.org/10.1016/j.learninstruc.2011.10.001 — Karmaşık öğrenme sürecinde duygusal durumların dinamikleri hakkında bir çalışma.

2. Calvo, R.A., & D’Mello, S.K. (2010). “Affect detection: An interdisciplinary review of models, methods, and their applications.” IEEE Transactions on Affective Computing, 1(1), 18–37. https://doi.org/10.1109/T-AFFC.2010.1 — Duygu tespiti ile ilgili modeller, yöntemler ve uygulamaların disiplinlerarası bir incelemesi.

3. Luxton, D.D. (2014). “Artificial intelligence in psychological practice: Current and future applications and implications.” Professional Psychology: Research and Practice, 45(5), 332–339. https://doi.org/10.1037/a0034559 — Psikolojik uygulamalarda yapay zeka ve gelecekteki etkileri hakkında bir makale.

4. Shatte, A.B.R., Hutchinson, D.M., & Teague, S.J. (2019). “Machine learning in mental health: a scoping review of methods and applications.” Psychological Medicine, 49(9), 1426–1448. https://doi.org/10.1017/S0033291719000151 — Zihinsel sağlık alanında makine öğrenimi yöntemleri ve uygulamalarının kapsamlı bir incelemesi.

5. Gaggioli, A., Riva, G. (2018). “From mobile mental health to mobile wellbeing: opportunities and challenges.” Studies in Health Technology and Informatics, 249, 3–8. https://doi.org/10.3233/978-1-61499-868-6-3 — Mobil zihinsel sağlıktan mobil iyi oluşa geçişin fırsatlarını ve zorluklarını ele alan bir yazı.

6. Torous, J., Staples, P., Onnela, J.P. (2020). “Realizing the potential of mobile mental health: new methods for new data in psychiatry.” Current Psychiatry Reports, 17(8), 61. https://doi.org/10.1007/s11920-015-0602-0 — Psikiyatride yeni yöntemler ve veriler için mobil zihinsel sağlık potansiyelini gerçekleştirme.

7. Fernández-Álvarez, J., Díaz-García, A., González-Robles, A., Baños, R., García-Palacios, A., & Botella, C. (2017). “EMMA’s world: An interactive game to assess emotions in children.” Computers in Human Behavior, 71, 129–139. https://doi.org/10.1016/j.chb.2017.01.040 — Çocuklarda duyguları değerlendirmek için interaktif bir oyun olan EMMA’nın dünyası.

8. Bickmore, T.W., Schulman, D., & Yin, L. (2010). “Maintaining engagement in long-term interventions with relational agents.” Applied Artificial Intelligence, 24(6), 648–666. https://doi.org/10.1080/08839514.2010.492259 — İlişkisel ajanlarla uzun süreli müdahalelerde katılımı sürdürme hakkında bir çalışma.

9. Scassellati, B., Admoni, H., & Matarić, M. (2012). “Robots for use in autism research.” Annual Review of Biomedical Engineering, 14, 275–294. https://doi.org/10.1146/annurev-bioeng-071811-150036 — Otizm araştırmalarında kullanılmak üzere robotların kullanılması hakkında bir derleme.

10. Tanaka, F., Cicourel, A., & Movellan, J.R. (2007). “Socialization between toddlers and robots at an early childhood education center.” Proceedings of the National Academy of Sciences, 104(46), 17954–17958. https://doi.org/10.1073/pnas.0707761104 — Okul öncesi eğitim merkezinde çocuklar ve robotlar arasındaki sosyal etkileşimleri inceleyen bir çalışma.

11. Keshavan, M.S., & Tandon, R. (2018). “Artificial intelligence and machine learning in mental health: ushering in the next generation of psychiatry.” Asian Journal of Psychiatry, 36, A1-A3. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2018.10.002 — Yapay zeka ve makine öğrenimi ile psikiyatri alanının gelecek nesli.

12. Rizzo, A., & Kim, G.J. (2005). “A SWOT analysis of the field of virtual reality rehabilitation and therapy.” Presence: Teleoperators and Virtual Environments, 14(2), 119–146. https://doi.org/10.1162/1054746053967094 — Sanal gerçeklik rehabilitasyonu ve terapinin bir SWOT analizi.

13. Cuijpers, P., Marks, I.M., van Straten, A., Cavanagh, K., Gega, L., & Andersson, G. (2009). “Computer-aided psychotherapy for anxiety disorders: a meta-analytic review.” Cognitive Behaviour Therapy, 38(2), 66–82. https://doi.org/10.1080/16506070802694776 — Anksiyete bozuklukları için bilgisayar destekli psikoterapi hakkında bir meta-analitik inceleme.

14. Breazeal, C. (2003). “Toward sociable robots.” Robotics and Autonomous Systems, 42(3–4), 167–175. https://doi.org/10.1016/S0921-8890(02)00373-1 — Daha sosyal robotlar yaratma hedefine yönelik bir yazı.

15. Fiske, A., Henningsen, P., & Buyx, A. (2019). “Your robot therapist will see you now: Ethical implications of embodied artificial intelligence in psychiatry, psychology, and psychotherapy.” Journal of Medical Internet Research, 21(5), e13216. https://doi.org/10.2196/13216 — Psikiyatri, psikoloji ve psikoterapide bedenli yapay zeka etik etkileri hakkında bir makale.

16. Tielman, M.L., Neerincx, M.A., van Meggelen, M., Franken, I., & Brinkman, W.P. (2017). “How should a virtual agent present psychoeducation? Influence of verbal and textual presentation on adherence.” Technology and Health Care, 25(6), 1081–1096. https://doi.org/10.3233/THC-171321 — Bir sanal ajanın psikoedükasyonu nasıl sunması gerektiğine dair bir çalışma.

17. Riva, G., Banos, R.M., Botella, C., Wiederhold, B.K., & Gaggioli, A. (2012). “Positive technology: Using interactive technologies to promote positive functioning.” Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15(2), 69–77. https://doi.org/10.1089/cyber.2011.0139 — İnsanların işlevselliğini geliştirmek için etkileşimli teknolojilerin kullanımı hakkında.

18. Zhang, M.W., Ho, R.C. (2015). “Enabling psychiatrists to explore the full potential of E-health.” Frontiers in Psychiatry, 6, 177. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2015.00177 — Psikiyatristlerin e-sağlık alanındaki tam potansiyeli keşfetmelerine yardımcı olmayı amaçlayan bir çalışma.